25 สิงหาคม 2568
เวียดนามอยู่ระหว่างแก้ไขกฎระเบียบ 15/2018 เกี่ยวกับแนวทางการบังคับใช้กฎหมายความปลอดภัยด้านอาหาร (Food Safety Law : FSL) โดย FSL และกฎระเบียบฉบับที่ 15 ครอบคลุมความปลอดภัยด้านอาหาร โดยแบ่งความรับผิดชอบในการตรวจสอบและการบังคับใช้ระหว่างกระทรวงต่าง ๆ ในเวียดนาม (VM3032)
โดยร่างแก้ไข FSL ได้รับการเผยแพร่ต่อสาธารณะบนเว็บไซต์ของกระทรวงสาธารณสุขของเวียดนาม (The Ministry of Health : MOH) เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2568 ถือเป็นการแก้ไขครั้งสำคัญเพื่อเสริมสร้างความปลอดภัยด้านอาหารและการจัดการคุณภาพสินค้าในเวียดนาม สะท้อนให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของรัฐบาลเวียดนามในการต่อสู้กับสินค้าลอกเลียนแบบ พัฒนาคุณภาพอาหาร และยกระดับการกำกับดูแลด้านกฎระเบียบ
อย่างไรก็ตาม ยังมีความท้าทายใหม่ ๆ สำหรับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น ต้นทุนการปฏิบัติตามที่สูงขึ้น รวมถึงความชัดเจนในการมอบหมายความรับผิดชอบระหว่างกระทรวงต่าง ๆ
การแก้ไขที่สำคัญ
1. Article 3.38 : นิยามสำหรับอาหารลอกเลียนแบบ (Counterfeit Food)
เสนอคำจำกัดความที่คลอบคลุมในสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น การบิดเบือนแหล่งที่มา การติดฉลากบรรจุภัณฑ์ และองค์ประกอบทางเคมี โดยเน้นที่ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร อย่างไรก็ตาม อาจมีการปรับปรุงคำนิยามเพิ่มเติมเพื่อให้มีความชัดเจนและกระชับมากขึ้น
2. Article 4 : รวมการจัดการด้านคุณภาพเข้ากับความปลอดภัยด้านอาหาร
การแก้ไขดังกล่าวสะท้อนจากความกังวลด้านคุณภาพอาหารที่ลดลง การเพิ่มข้อกำหนดด้านเอกสารสำหรับการทดสอบและการลงทะเบียนผลิตภัณฑ์อาหาร ซึ่งจะทำให้ธุรกิจอาหารอาจมีภาระในการปฏิบัติตามกฎระเบียบเพิ่มขึ้น
3. กฎระเบียบใบรับรองการอนุญาตทางการตลาดสำหรับอาหารและส่วนผสมอาหาร
ภายใต้ Article 11 ของการแก้ไขเพิ่มเติม อาหารและส่วนผสมอาหารต้องได้รับใบรับรองทางการตลาด หรือการรับรองตนเอง และ Article 13.3 ระบุว่าผลิตภัณฑ์ที่ต้องได้รับการอนุญาตทางการตลาดรวมถึง;
• ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อสุขภาพ
• อาหารเพื่อการใช้งานวัตถุประสงค์พิเศษ
• ผลิตภัณฑ์โภชนาการสำหรับเด็กอายุไม่เกิน 36 เดือน
• ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
Article 15 การแก้ไขดังกล่าวจะมอบอำนาจให้รัฐบาล (นายกรัฐมนตรี) ในการกำหนดความต้องการของเอกสารและขั้นตอนการลงทะเบียน การขยายเวลา การแก้ไข และเพิ่มเติมของใบรับรองตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ใบรับรองการอนุญาตทางการตลาดและการรับรองตนเองจะมีอายุ 5 ปี ปัจจุบันการรับรองตนเองและการรับรองผลิตภัณฑ์ยังไม่หมดอายุ การเปลี่ยนแปลงนี้เพิ่มต้นทุนอย่างมากต่ออุตสาหกรรมอาหารในการปฏิบัติตามข้อกำหนด
ภายใต้ FSL ปัจจุบันและกฎระเบียบฉบับที่ 15/2018
• อาหารบรรจุหีบห่อและอาหารแปรรูปทั้งหมด รวมถึงอาหารเสริม ต้องมีใบรับรองตนเอง
• อาหารฟังก์ชัน (Functional food) รวมถึงอาหารเสริมเพื่อสุขภาพ นมผงสำหรับทารก และเพื่อเพื่อการควบคุมหรืออาหารวัตถุประสงค์ทางการแพทย์ ต้องมีการประกาศข้อมูลของผลิตภัณฑ์ (Product declaration)
4. Article 32 การจัดประเภทอาหารและส่วนผสมอาหารตามระดับความเสี่ยง
เสนอให้จัดประเภทอาหารและส่วนผสมอาหารออกเป็น 3 ระดับตามความเสี่ยง (ต่ำ กลาง สูง) โดย MOH จะกำหนดเกณฑ์ในการกำหนดความเสี่ยง และกำหนดรายการอาหาร ส่วนผสมอาหาร และสารเติมแต่งอาหารที่เกี่ยวข้องตามข้อเสนอของกระทรวงที่เกี่ยวข้อง
5. Article 23 ระบบตรวจสอบสามระดับสำหรับอาหารและส่วนผสมอาหารนำเข้า
เวียดนามยังใช้ระบบการตรวจสอบสามระดับ คือ เข้มงวด ปกติ และลดลง โดยพิจารณาจากระดับความเสี่ยงสำหรับอาหารและส่วนผสมอาหารนำเข้า ทั้งนี้ การนำเข้าจากประเทศที่มีข้อตกลงสำหรับการรับรองความปลอดภัยด้านอาหารจะได้รับการตรวจสอบที่ลดลง
อย่างไรก็ตาม Article 23.2.3 ซึ่งรัฐบาล (นายกรัฐมนตรี) จะกำกับดูแลการตรวจสอบอาหารและส่วนผสมอาหารในประเทศส่งออกภายใต้สัญญาระหว่างประเทศ ซึ่งอาจก่อให้เกิดความกังวลเกี่ยวกับความสอดคล้องกับมาตรฐานระดับสากล นอกจากนี้ การแก้ไขดังกล่าวได้ยกเลิกข้อกำหนดที่ระบุขั้นตอนการตรวจสอบการนำเข้าและบทบาทของกระทรวงต่าง ๆ และมอบอำนาจให้รัฐบาลกำหนดความรับผิดชอบดังกล่าว
6. MOH เป็นผู้รับผิดชอบด้านการติดฉลากอาหาร
ปัจจุบันการติดฉลากอาหารอยู่ภายใต้กฎระเบียบฉบับที่ 43/2017 อย่างไรก็ตาม Article 27.2 กำหนดให้ MOH มีหน้าที่กำกับดูแลการติดฉลาก รวมถึงข้อมูลโภชนาการและคำแนะนำการใช้งาน นอกจากนี้ Article 27.3 ได้แนะนำข้อกำหนดใหม่สำหรับบาร์โค้ด รหัส QR รหัส DataMatrix และการระบุอื่น ๆ บนบรรจุภัณฑ์อาหาร เพื่อติดตามแหล่งที่มาของอาหารและส่วนผสมของอาหารในตลาด โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อปรับปรุงการตรวจสอบย้อนกลับ ซึ่งอาจต้องมีการลงทุนจำนวนมากเพื่อให้เป็นไปตามข้อกำหนด
7. ความรับผิดชอบอื่น ๆ
ร่างแก้ไขได้ยกเลิกข้อกำหนดที่ชัดเจนในการมอบหมายความรับผิดชอบด้านความปลอดภัยด้านอาหารแก่กระทรวงเกษตรและสิ่งแวดล้อม (Agriculture and Environment : MAE) และการทรวงอุตสาหกรรมและการค้า (Ministry of Industry and Trade : MOIT) โดยมอบหมายให้ MOH เป็นหน่วยงานหลักในการจัดการความปลอดภัยด้านอาหารและมอบหมายให้รัฐบาลกำหนดความรับผิดชอบที่เฉพาะเจาะจงแก่กระทรวงต่าง ๆ การเปลี่ยนแปลงนี้อาจสร้างความคลุมเครือในการประสานงานและการดำเนินการระหว่างกระทรวง เว้นแต่จะมีการกำหนดไว้อย่างชัดเจนโดยกฎระเบียบที่ตามมา
8. นิยามของอาหารดัดแปลงพันธุกรรม (Genetically Engineered : GE)
คำนิยามของอาหาร GE ไว้ใน Article 3.9 คือ “อาหารที่มีส่วนประกอบอย่างน้อยหนึ่งชนิดของยีนที่ถูกดัดแปลงด้วยเทคโนโลยีทางพันธุกรรม” อย่างไรก็ตาม คำจัดความนี้ให้กรอบพื้นฐาน แต่ยังขาดความแม่นยำทางวิทยาศาสตร์และไม่สอดคล้องกับคำจำกัดความที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล เช่น คำจำกัดความขององค์การอนามัยโลก (WHO) ที่ระบุไว้ว่าเป็น “อาหารที่ได้จากสิ่งมีชีวิตที่ปรับเปลี่ยนสารพันธุกรรม (DNA) ในลักษณะที่ไม่สามารถเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น การนำยีนจากสิ่งมีชีวิตอื่นเข้ามา”
ที่มา : GAIN สรุปโดย : มกอช.
